શણ એ સૌથી મહત્વપૂર્ણ પાકોમાંનો એક છે. તેનો ઉપયોગ લીલો ચારો, લીલું ખાતર અને દોરડા જેવી વિવિધ વસ્તુઓના ઉત્પાદન માટે થાય છે. તેના છોડની ઊંચાઈ જમીનની સપાટીથી 14-15 ફૂટ છે . શણની ખેતી કરતા પહેલા કેટલીક મુખ્ય જાતો જાણી લો.

મુખ્ય જાતો

શણના મુખ્યત્વે બે પ્રકાર છે - કેપ્સ્યુલારિસ અને ઓલિટોરિયસ. આ બે જાતોમાં ઘણી જાતો છે.

કેપ્સ્યુલારિસ: તેને સફેદ શણ પણ કહેવામાં આવે છે. તેની વાવણી માટે ફેબ્રુઆરીથી માર્ચ મહિનો શ્રેષ્ઠ છે. તેના પાન સ્વાદમાં કડવા હોય છે.

કેપ્સ્યુલારીસની પ્રજાતિઓ

• જે.આર.સી. 321 : તે ઝડપથી પાકતી પ્રજાતિઓમાંની એક છે. ફેબ્રુઆરી-માર્ચમાં વાવ્યા પછી જુલાઈ મહિનામાં તેની લણણી કરી શકાય છે. વહેલો વરસાદ અને ઓછી જમીન ધરાવતા વિસ્તારો માટે તે શ્રેષ્ઠ છે.

• જે.આર.સી. 212: માર્ચ-એપ્રિલમાં વાવણી કર્યા પછી જુલાઈ મહિનામાં તેની લણણી કરીને પાક મેળવી શકાય છે. તે મધ્ય અને ઉપરની જમીનમાં વાવવામાં આવે છે.

• રેશમા (UPC 94): તેનું વાવેતર ફેબ્રુઆરીના ત્રીજા સપ્તાહથી મધ્ય માર્ચ સુધી કરી શકાય છે. તે વાવણી પછી લગભગ 120 થી 140 દિવસમાં લણણી માટે તૈયાર છે.

• અંકિત (NDC): આખા ભારતમાં તેની ખેતી કરી શકાય છે. તેની ખેતી માટે મધ્ય ફેબ્રુઆરીથી મધ્ય માર્ચ સુધીનો સમય યોગ્ય છે.

આ ઉપરાંત કેપ્સ્યુલારીસ જાતમાં જેઆરસી 698 અને એન.ડી.સી. 9102 પ્રજાતિઓનો પણ સમાવેશ થાય છે.

ઓલિટોરિયસ: આ જાત દેવ અને તોસા જ્યુટ તરીકે પણ ઓળખાય છે. આ જાતમાં કેપ્સ્યુલારીસ કરતાં વધુ ફાઇબર હોય છે. તેનું વાવેતર એપ્રિલ-મેમાં થાય છે.

ઓલિટોરિયસની પ્રજાતિઓ

• જે.આર.ઓ. 632: તે ઊંચી જમીનમાં વાવવામાં આવે છે. તે મોડી વાવણી માટે યોગ્ય પ્રજાતિ છે. આ જાતની ખેતી કરતા ખેડૂતો અન્ય જાતો કરતાં વધુ ઉપજ મેળવી શકે છે.

• નવીન (JRO 524): તેનું વાવેતર માર્ચના ત્રીજા સપ્તાહથી એપ્રિલ મહિના સુધી કરવામાં આવે છે. વાવણીના 120 થી 140 દિવસ પછી તેની લણણી કરી શકાય છે.

• સુવર્ણ જયંતિ તોસા ( JRO 66): આ પ્રજાતિની વાવણી માટે મે-જૂન મહિનો સારો છે. વાવણીના લગભગ 100 દિવસ પછી, ખેડૂતો તેની લણણી કરી શકે છે અને પાક મેળવી શકે છે.

આ ઉપરાંત ઓલિટોરિયસ વેરાયટીમાં J.R.O. 878 અને જે.આર.ઓ. 7835 પ્રજાતિઓનો પણ સમાવેશ થાય છે.