લીલા ખાતરનું ખેતીમાં મહત્વનું સ્થાન છે. આજકાલ રાસાયણિક ખાતરો અને વિવિધ જંતુનાશકોના ઉપયોગને કારણે જમીનની ખાતરની ક્ષમતા દિવસેને દિવસે ઘટી રહી છે. આવી સ્થિતિમાં ખેડૂતો માટે લીલા ખાતરનો ઉપયોગ સારો વિકલ્પ છે. આ પોસ્ટ દ્વારા તમે લીલા ખાતર વિશે વધુ માહિતી મેળવી શકો છો.

લીલું ખાતર શું છે?

• લીલા ખાતરને આવા સહાયક પાક કહેવામાં આવે છે, જેની ખેતી જમીનના પોષક તત્વોને વધારવા અને તેમાં સેન્દ્રિય પદાર્થોનો પુરવઠો પૂરો પાડવા માટે કરવામાં આવે છે.

લીલા ખાતરના ફાયદા

• લીલા ખાતરના ઉપયોગથી જમીનની ખાતર ક્ષમતા અને પોષક તત્વોમાં વધારો થાય છે.

• તેના ઉપયોગથી ઉત્પાદકતા વધે છે અને જમીનને કોઈ નુકસાન થતું નથી.

• નાઈટ્રોજન, ફોસ્ફરસ, પોટેશિયમ, ઝીંક, કોપર, મેંગેનીઝ, આયર્ન વગેરે પણ ખેતરમાં લીલા ખાતરના ઉપયોગથી પૂરા પાડવામાં આવે છે.

• તેના ઉપયોગથી નીંદણ પણ ઓછું થાય છે.

• આ સૂક્ષ્મ જીવોની પ્રવૃત્તિઓને પ્રોત્સાહન આપે છે.

• જમીનની પાણી ધારણ કરવાની ક્ષમતા વધે છે.

• તેના ઉપયોગથી જમીન નરમ બને છે, જેના કારણે મુખ્ય પાકના મૂળનો ફેલાવો સારો થાય છે.

• માટી જન્ય રોગો થવાની શક્યતાઓ ઘટી જાય છે.

• ઓછા ખર્ચ અને ખેતીમાં લીલા ખાતરના ઉપયોગથી ખેડૂતોને વધુ ફાયદો થાય છે.

• રાસાયણિક ખાતરો અને જંતુનાશકોનો ઉપયોગ કર્યા વિના પણ ઉચ્ચ ગુણવત્તાવાળા પાકો મેળવવામાં આવે છે.

• જમીનનું પ્રદૂષણ ઓછું છે.

લીલા ખાતરની ખેતી ક્યારે કરવી?

• રવિ, ખરીફ અને ઝૈદ તમામ ઋતુઓમાં તેની ખેતી કરી શકાય છે.

• જો તમારે ખરીફ સિઝનમાં લીલા ખાતરની ખેતી કરવી હોય તો રવિ પાકની લણણી પછી અને ખરીફ પાકની વાવણી પહેલા કરો.

• બીજી તરફ, જો તમે રવિ સિઝનમાં તેની ખેતી કરવા માંગતા હો, તો ખરીફ પાક લીધા પછી ખેતર ખાલી હોય ત્યારે તેની ખેતી કરો.

લીલા ખાતર પાક

• ખરીફ ઋતુના પાક: નેપિયર ઘાસ, ચવાળ, મૂંગ, અડદ, સુનાઈ, ગુવાર, જુવાર, ધેંચા, મકાઈ, બાજરી, કુલી

• રવિ સિઝનના પાકો: બરસીમ, સાંજી, વટાણા, ચણા, જવ, સરસવ, મસૂર, રિજકા, નેપિયર ઘાસ

• ઝૈદ ઋતુના પાકો: સુનાઈ, ધેંચા, નેપિયર ઘાસ, મૂંગ, અડદ, જુવાર

કેવી રીતે વાપરવું

• લીલા ખાતર માટે ઉગાડવામાં આવેલ પાકને પાકમાં ફૂલ અને ફળ આવે તે પહેલા લીલી અવસ્થાએ જમીનમાં દાટી દેવામાં આવે છે.

• તમે ઉથલાવી દેતા હળ અથવા હેરોની મદદથી પાકને જમીનમાં ભેળવી શકો છો.

• ખેતરમાં ખેડાણ કરતી વખતે ધ્યાનમાં રાખો કે જે દિશામાં છોડ કાપવામાં આવ્યા છે તે જ દિશામાં ખેડાણ કરવું જોઈએ.

• આ પછી, 8 થી 10 દિવસ માટે ખેતરમાં 4 - 5 સેમી પાણી ભરો. આનાથી છોડના વિઘટનમાં વધુ સમય લાગતો નથી.