ખાસને ખસખસ અને વેટીવર તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે. તે સુગંધિત છોડ છે. થોડા વર્ષો પહેલા સુધી, તેની ખેતી માત્ર દક્ષિણ ભારતીય પ્રદેશોમાં જ થતી હતી. પરંતુ હવે તેની ખેતી ગુજરાત, તમિલનાડુ, કર્ણાટક, બિહાર, ઉત્તર પ્રદેશ, ઓરિસ્સા, મધ્યપ્રદેશ, રાજસ્થાન, છત્તીસગઢ, હરિયાણામાં મોટા પાયે થાય છે. ખુસના મૂળમાંથી કાઢવામાં આવતું તેલ ખૂબ ઊંચા ભાવે વેચાય છે. ચાલો આપણે ખુસની ખેતી વિશે વિગતવાર માહિતી મેળવીએ.

છોડની ઓળખ

• તે એક છોડ છે જે ઝાડવું જેવો દેખાય છે.

• છોડની ઊંચાઈ 2 થી 3 મીટર છે.

• વરસાદની ઋતુમાં છોડ ઝડપથી વધે છે.

• ઉનાળા અને ઠંડીની ઋતુમાં છોડ ધીમે ધીમે વધે છે.

• ઓક્ટોબર-નવેમ્બર મહિનામાં છોડમાં ફૂલો આવે છે.

યોગ્ય માટી અને આબોહવા

• જો રેતાળ જમીન અને રેતાળ લોમ જમીનમાં ખેતી કરવામાં આવે તો મૂળનો સારો વિકાસ થાય છે અને ખોદવું પણ સરળ છે.

• આ સિવાય પોષક તત્વોથી ભરપૂર ભારે જમીનમાં પણ તેની ખેતી કરી શકાય છે.

• ચીકણી માટીમાં ખુસની ખેતી કરવાનું ટાળો.

• ગરમ અને ઉપ-ઉષ્ણકટિબંધીય આબોહવા છોડની સારી વૃદ્ધિ માટે યોગ્ય છે.

• ભારે વરસાદ વાળા વિસ્તારો તેમજ ભારે વરસાદ વાળા વિસ્તારોમાં તેની સફળતાપૂર્વક ખેતી કરી શકાય છે.

ખેતરની તૈયારી અને વાવેતર પદ્ધતિ

• ખેતર તૈયાર કરતી વખતે 2 થી 3 ઊંડી ખેડાણ કરો. આ ખેતરમાં પહેલાથી જ હાજર નીંદણ અને અન્ય પાકોના મૂળને સંપૂર્ણપણે નાશ કરશે.

• આ પછી, હળવા ખેડાણ કરો અને જમીનને નાજુક અને સમતલ બનાવો.

• ખેડાણ કર્યા પછી ખેતરમાં જમીનની સપાટીથી 15 -20 સેમી ઉંચી અને 50 થી 60 સેમી પહોળી પથારી તૈયાર કરો.

• તમામ પથારી વચ્ચે 50 સેમીનું અંતર રાખો.

• પથારીની બંને બાજુએ 25 થી 35 સે.મી.ના અંતરે વાવેતર કરો.

સિંચાઈ અને નીંદણ નિયંત્રણ

• રોપણી પછી તરત જ પાકને પ્રથમ પિયત આપવું.

• જ્યારે વરસાદ પડે છે, ત્યારે છોડને સિંચાઈની જરૂર પડતી નથી.

• છોડની સારી વૃદ્ધિ માટે સૂકી ઋતુમાં જરૂરિયાત મુજબ પિયત આપવું જોઈએ.

• ખુસનો વિકાસ ઝડપી છે, તેથી પાકમાં નીંદણ ઉગવાનું જોખમ ઓછું છે.

• જો નીંદણની સમસ્યા હોય, તો નિંદણ કરો.

લણણી લણણી

• છોડની દાંડીને જમીનની સપાટીથી 15 થી 20 સે.મી.ની ઉંચાઈથી કાપો.

• દાંડી કાપ્યા પછી પાકનું ખોદકામ કરવામાં આવે છે.

• પ્રત્યારોપણના 18 થી 24 મહિના પછી મૂળ ખોદકામ કરી શકાય છે.

ઉપજ અને નફો

• પ્રતિ એકર જમીનમાં ખેતી કરવાથી 1.2 થી 2 ટન તાજા મૂળ મળે છે.

• પ્રતિ એકર જમીનમાંથી 4.8 થી 6.8 કિલો તેલ મેળવી શકાય છે.

• સુકા મૂળ બજારમાં રૂ. 100 પ્રતિ કિલોના ભાવે વેચી શકાય છે.

• ખસખસના તેલના વેચાણમાંથી લગભગ 10000 થી 12000 રૂપિયા પ્રતિ લિટર મેળવી શકાય છે.

અમને આશા છે કે આ માહિતી તમારા માટે મહત્વપૂર્ણ સાબિત થશે. જો તમને આ પોસ્ટમાં આપેલી માહિતી પસંદ આવી હોય, તો આ પોસ્ટને લાઈક કરો અને અન્ય ખેડૂતો સાથે પણ શેર કરો. જેથી કરીને વધુને વધુ ખેડૂત મિત્રો ખુસની ખેતી કરીને વધુ સારો નફો મેળવી શકે. અમને ટિપ્પણીઓ દ્વારા આ સંબંધિત તમારા પ્રશ્નો પૂછો.