केशर एक सुगंधी वनस्पती आहे. याला केशर असेही म्हणतात. भारतात याची लागवड फक्त जम्मूमधील किश्तवार आणि काश्मीरमधील पंपपूर (पंपोर) येथे केली जाते. ही एक बहु-वर्षीय वनस्पती आहे. कंद लावुन त्याची लागवड केली जाते. याचे कंद कांद्याच्या कंदासारखे असतात. दरवर्षी ऑक्टोबर ते डिसेंबर या कालावधीत झाडांमध्ये फुले येतात. एका फुलापासून केशराचे फक्त तीन धागे मिळू शकतात. केशरची लागवड करणारे शेतकरी राष्ट्रीय आणि आंतरराष्ट्रीय बाजारपेठेत महागड्या किमतीत विक्री केल्यामुळे लाखोंचा नफा कमवू शकतात. केशर लागवडीशी संबंधित काही महत्त्वाची माहिती सविस्तर जाणून घेऊया.

केशर लागवडीसाठी योग्य वेळ

• केशर लागवडीसाठी जुलै-ऑगस्ट हा सर्वोत्तम महिना आहे.

योग्य माती आणि हवामान

• केशराची लागवड समुद्रसपाटीपासून सुमारे 2,000 मीटर उंचीवर केली जाते.

• वनस्पतींना समशीतोष्ण आणि कोरडे हवामान आवश्यक आहे.

• झाडांच्या चांगल्या वाढीसाठी चिकणमाती जमिनीत लागवड करावी.

• याशिवाय वालुकामय चिकणमाती जमिनीतही याची लागवड करता येते.

शेत तयार करण्याची पद्धत

• शेत तयार करताना पाण्याचा निचरा होण्याची योग्य व्यवस्था करावी. पाणी साचल्याने पिकांची नासाडी होत आहे.

• शेत तयार करण्यासाठी प्रथम शेतात ३ ते ४ वेळा नांगरणी करून माती बारीक करावी.

• शेवटच्या मशागतीच्या वेळी प्रति एकर 8 टन शेणखत घाला.

• याशिवाय 36 किलो नत्र, 24 किलो स्फुरद आणि 24 किलो पालाश प्रति एकर शेतात मिसळावे.

• कंदांची लागवड कंद रोपणासाठी शेतात 6 ते 7 सेमी खोलीवर खड्डे तयार करा.

• सर्व खड्ड्यांमध्ये सुमारे 10 सेमी अंतर ठेवा.

• सर्व खड्ड्यांमध्ये कंद लावा आणि मातीने भरा.

सिंचन आणि तण नियंत्रण

• कंद लावल्यानंतर काही दिवस हलका पाऊस पडल्यास सिंचनाची गरज भासत नाही.

• पाऊस नसल्यास 15 दिवसांच्या अंतराने 2 ते 3 पाणी द्यावे.

• सिंचनाच्या वेळी शेतात पाणी साचणार नाही याची काळजी घ्यावी.

• केशर पिकात अनेकदा तण वाढतात. यांवर नियंत्रण ठेवण्यासाठी काही वेळाने तण काढत राहा.

फुले तोडणे

• कुंकू फुले उमलल्यानंतर दुसऱ्या दिवशी फुले तोडावीत.

• फुले तोडल्यानंतर ती वाळवावी लागतात. फुले सुकायला ३ ते ४ तास लागतात.

• फुले सुकल्यानंतर फुलांवरून केशराचे धागे काढले जातात.

आम्हाला आशा आहे की ही माहिती तुमच्यासाठी महत्त्वाची ठरेल. जर तुम्हाला ही माहिती आवडली असेल तर आमच्या पोस्ट ला लाईक करा आणि इतर शेतकर्‍यांना सुद्धा शेअर करा. जेणेकरून ही माहिती अधिकाधिक शेतकऱ्यांपर्यंत पोहोचू शकेल. यासंबंधी तुमचे प्रश्न आम्हाला कमेंट्सद्वारे विचारा. शेतीशी संबंधित अधिक माहितीसाठी ग्रामीण भागाशी संपर्कात रहा.