કોઈપણ પાકની ખેતી માટે બીજનું અંકુરણ એ સૌથી મહત્વપૂર્ણ કાર્ય છે. બીજ અંકુરિત કરવાની ઘણી રીતો છે. અમુક પદ્ધતિઓ અપનાવવાથી બીજ ઝડપથી અંકુરિત થાય છે. બીજી કેટલીક પદ્ધતિઓ છે જેના દ્વારા બીજ અંકુરિત થવામાં વધુ સમય લે છે. આ સિવાય ઘણી વખત યોગ્ય રીતે બીજ વાવ્યા પછી પણ બીજના અંકુરણમાં સમસ્યા આવે છે અથવા બીજ અંકુરિત થઈ શકતા નથી. તેથી, આના કારણોને જાણવું ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે. ચાલો બીજ અંકુરિત ન થવાના કેટલાક મુખ્ય કારણો વિશે વિગતવાર જાણીએ.

બીજ અંકુરિત ન થવાના કેટલાક મુખ્ય કારણો

• બીજની ગુણવત્તા: કેટલીકવાર બીજની ગુણવત્તા સારી હોતી નથી. જેના કારણે બીજ અંકુરિત થઈ શકતા નથી. બીજ ખરીદતી વખતે ધ્યાનમાં રાખો કે તમે રોગમુક્ત તંદુરસ્ત બીજ પસંદ કરી રહ્યા છો. ઉચ્ચ ગુણવત્તાવાળા બીજ મેળવવા માટે, સારા ખાતર-બિયારણની દુકાનમાંથી બિયારણ ખરીદો.

• નિષ્ક્રિય બીજ: વિવિધ પાકો અને શાકભાજીની ખેતી વિવિધ ઋતુઓ અનુસાર કરવામાં આવે છે. આવા કિસ્સાઓમાં, રસાયણો કેટલીકવાર બીજ પર લાગુ કરવામાં આવે છે અને થોડા સમય માટે નિષ્ક્રિય કરવામાં આવે છે. જેના કારણે બીજ ચોક્કસ સિઝનમાં જ અંકુરિત થાય છે. તેથી બીજની પસંદગી કરતી વખતે હવામાનનું પણ ખાસ ધ્યાન રાખવું.

• બીજની જાળવણી : બીજની જાળવણી પણ અંકુર ન થવાના કારણોમાં સામેલ છે. જો બીજને ઊંચા તાપમાને અથવા ભીના સ્થળોએ સંગ્રહિત કરવામાં આવે તો બીજ બગડે છે. તેથી, બીજ હંમેશા સૂકી જગ્યાએ અને સામાન્ય તાપમાને સંગ્રહિત કરવું જોઈએ.

• વહેલું કે મોડું વાવણી : યોગ્ય સમયે વાવણી કરવી ખૂબ જ જરૂરી છે. જો યોગ્ય સમયે વાવણી ન કરવામાં આવે તો પણ અંકુર ફૂટવું મુશ્કેલ છે. જો તમે સમયના થોડા દિવસો પહેલા પાકની ખેતી કરવા માંગતા હોવ તો એગેરી જાતો પસંદ કરો. તે જ સમયે, થોડી મોડી વાવણી માટે મોડી જાતો પસંદ કરો.

• બિયારણની ઊંડાઈ: બીજ વાવતી વખતે ઊંડાઈ પર વિશેષ ધ્યાન આપવું જોઈએ. પહોળા અને મોટા કદના બીજને 4 થી 6 સે.મી.ની ઊંડાઈએ વાવો. તે જ સમયે, નાના કદના બીજને 2 થી 3 સે.મી.ની ઊંડાઈએ વાવો. આનાથી વધુ ઊંડું વાવવું નહીં. આ સાથે અંતરનું પણ ધ્યાન રાખવું જરૂરી છે. ટૂંકા અંતરને કારણે અંકુરણમાં પણ સમસ્યા થાય છે.

• રોગો અને જીવાતોનો ઉપદ્રવ: કેટલીકવાર બીજ જમીનમાંથી જન્મેલા અને ફૂગના રોગો અને જીવાતો જેવા કે ઉધઈ, નેમાટોડ્સ વગેરેને કારણે નાશ પામે છે. આ ઉપરાંત પક્ષીઓ અને ઉંદરો પણ બીજને ખેતરમાં ખાઈને નુકસાન કરે છે. જે આ સમસ્યાને જન્મ આપે છે.

• સિંચાઈ: વધુ પડતી પિયત આપવાથી પણ બીજ અંકુરણમાં સમસ્યા થઈ શકે છે. ક્યારેક વધુ પડતી પિયતને કારણે બીજ સડી જાય છે. જો બીજ અંકુરિત થાય તો પણ, છોડ નબળા પડી જાય છે અને ભીના સડો રોગથી પ્રભાવિત થાય છે અને મૃત્યુ પામે છે.

આ પણ વાંચો:

• બીજ સારવાર પદ્ધતિ અહીંથી જુઓ.

અમને આશા છે કે આ માહિતી તમારા માટે મહત્વપૂર્ણ સાબિત થશે. જો તમને આ પોસ્ટમાં આપેલી માહિતી પસંદ આવી હોય, તો અમારી પોસ્ટને લાઈક કરો અને અન્ય ખેડૂતો સાથે પણ શેર કરો. જેથી વધુમાં વધુ ખેડૂત મિત્રો આ માહિતીનો લાભ લઈ શકે. અમને ટિપ્પણીઓ દ્વારા આ સંબંધિત તમારા પ્રશ્નો પૂછો. કૃષિ સંબંધિત અન્ય રસપ્રદ માહિતી માટે ગ્રામ્ય વિસ્તારો સાથે જોડાયેલા રહો.