मुळेठी, यष्टिमधु, मधुयष्टी, अमितमधुरम, जष्टीमधु इत्यादी विविध प्रदेशात मुळेठी अनेक नावांनी ओळखले जाते. अनेक औषधी गुणधर्मांमुळे आयुर्वेदिक आणि अ‍ॅलोपॅथिक औषधे यापासून तयार केली जातात. यासोबतच अनेक सौंदर्यप्रसाधनांमध्येही याचा वापर केला जातो. गेल्या काही वर्षांत आयुर्वेदिक उत्पादनांची मागणी वाढल्याने दारूची मागणीही प्रचंड वाढली आहे. त्याची लागवड शेतकऱ्यांसाठी निश्चितच फायदेशीर ठरू शकते. आपण दारूच्या लागवडीशी संबंधित काही महत्त्वाची माहिती जाणून घेऊया.

लिकोरिस वनस्पतींची ओळख

• लिकोरिसची झाडे झुडुपासारखी दिसतात.

• झाडांना गुलाबी आणि जांभळ्या रंगाची फुले येतात.

• त्याची फळे लांब आणि सपाट असतात.

• त्याच्या मूळ मुळापासून अनेक लहान जोडणी निर्माण होतात.

त्याच्या लागवडीसाठी योग्य माती आणि हवामान

• भारतातील जवळपास सर्वच प्रदेशात दारूची लागवड यशस्वीपणे करता येते.

• चांगल्या उत्पादनासाठी, सेंद्रिय पदार्थांनी समृद्ध असलेल्या सुपीक आणि वालुकामय जमिनीत त्याची लागवड करावी.

• मातीची pH पातळी 6 ते 8.2 च्या दरम्यान असावी.

• उष्ण व समशीतोष्ण हवामानात याची लागवड करता येते.

• उन्हाळी हंगाम वनस्पतींच्या वाढीसाठी योग्य असतो.

बियाण्याचे प्रमाण आणि बियाणे निवड

• प्रति एकर लागवडीसाठी 100 ते 125 किलो लिकोरिसची मुळे लागतात.

• लावणीसाठी साधारण ७ ते ९ इंच लांबीची मुळे निवडा.

• मुळांना साधारण ३ ते ४ डोळे असावेत.

शेत तयार करण्याची पद्धत

• सर्व प्रथम, एकदा माती उलटवणाऱ्या नांगराने शेताची खोल नांगरणी करावी. यामुळे शेतात आधीच असलेले तण आणि पिकांचे अवशेष नष्ट होतील.

• यानंतर 2 ते 3 वेळा तिरकी नांगरणी करा.

• शेवटच्या मशागतीपूर्वी, प्रति एकर शेतात 10 ते 12 टन चांगले कुजलेले शेण घाला.

• नांगरणी झाल्यावर पाण्याने शेताची नांगरणी करावी.

• नांगरणीनंतर जमिनीचा वरचा थर थोडा कोरडा झाल्यावर शेतात एक नांगरणी करून पाटा लावावा. यामुळे माती नाजूक आणि सपाट होईल.

• शेतात पाण्याचा निचरा करण्याची योग्य व्यवस्था करावी.

मुद्रण पद्धत

• मुळे एका ओळीत लावावीत.

• सर्व ओळींमध्ये ९० सेमी अंतर ठेवा.

• झाडांमधील अंतर 45 सेमी असावे.

• लावणीच्या वेळी, मुळांचा 3 भाग जमिनीखाली आणि 1 भाग जमिनीच्या पृष्ठभागाच्या वर असावा.

सिंचन आणि तण नियंत्रण

• मुळांना लावल्यानंतर लगेच हलके पाणी द्यावे.

• रोपांची उगवण होईपर्यंत शेतात ओलावा टिकवून ठेवण्यासाठी ठराविक अंतराने पाणी द्यावे.

• झाडे उगवल्यानंतर थंड हवामानात महिन्यातून एकदा पाणी द्यावे.

• उन्हाळी हंगामात १० ते १५ दिवसांच्या अंतराने पाणी द्यावे.

• पाऊस पडला की सिंचनाची गरज नसते.

• तण नियंत्रणासाठी आवश्यकतेनुसार २-३ वेळा तण काढावी.

वनस्पती खोदणे

• रोपे लावल्यानंतर 3 वर्षांनी खोदण्यासाठी रोपे तयार होतात.

• सुमारे 2 ते 2.5 फूट खोल खणणे.

• खोदल्यानंतर, मुळे पूर्णपणे स्वच्छ करा आणि काही दिवस सूर्यप्रकाशात वाळवा.

पीक उत्पादन

• लागवड केलेल्या शेतातून एकरी 30 ते 35 क्विंटल मुळ्यांचे उत्पादन मिळते.

हे देखील वाचा:

• इथून खस लागवडीसंबंधी माहिती मिळवा.

आम्हाला आशा आहे की ही माहिती तुमच्यासाठी महत्त्वाची ठरेल. जर तुम्हाला ही माहिती आवडली असेल तर आमच्या पोस्ट ला लाईक करा आणि इतर शेतकर्‍यांना सुद्धा शेअर करा. जेणेकरून इतर शेतकरी मित्रांनाही दारूची शेती करून अधिक नफा मिळू शकेल. यासंबंधी तुमचे प्रश्न आम्हाला कमेंट्सद्वारे विचारा. पशुसंवर्धन आणि शेतीशी संबंधित अधिक माहितीसाठी ग्रामीण भागाशी संपर्कात रहा.