અનેક ઔષધીય ગુણોથી ભરપૂર એવા સર્પગંધાના છોડની લંબાઈ 30 થી 75 સે.મી. તેના પાંદડા 10 થી 15 સેમી લાંબા અને ચળકતા લીલા રંગના હોય છે. આયુર્વેદિક દવાઓના ઉત્પાદનમાં તેનો સૌથી વધુ ઉપયોગ થાય છે. તેની ખેતી માટે ગરમ અને ભેજવાળી આબોહવા યોગ્ય છે. સર્પગંધાની ખેતી ખેડૂતો માટે નફાકારક સોદો સાબિત થઈ શકે છે. જો તમે પણ સર્પગંધા ની ખેતી કરવા માંગતા હોવ તો તેની ખેતી માટે યોગ્ય સમય અને છોડ તૈયાર કરવાની પદ્ધતિ વિશે અહીંથી માહિતી મેળવો. ચાલો આ વિષય વિશે વિગતવાર જાણીએ.

સર્પગંધાની ખેતી માટે યોગ્ય સમય

જો બીજ દ્વારા ખેતી કરવી હોય તો મુખ્ય ખેતરમાં છોડ રોપતા પહેલા નર્સરી તૈયાર કરવામાં આવે છે.

નર્સરીની તૈયારી માટે મે-જૂન મહિનો યોગ્ય છે.

નર્સરીમાં તૈયાર કરાયેલા રોપાઓ ઓગસ્ટમાં રોપવા જોઈએ.

બીજનો જથ્થો અને બીજની સારવારની પદ્ધતિ

• પ્રતિ એકર જમીનની ખેતી માટે 3.2 થી 4 કિલો બિયારણની જરૂર પડે છે.

• વાવણી પહેલાં, બીજને પ્રતિ કિલો બીજ 2 ગ્રામ થીરામ સાથે માવજત કરો.

છોડ તૈયાર કરવાની પદ્ધતિ

સર્પગંધાની ખેતી બીજ દ્વારા અને કટીંગ દ્વારા કરવામાં આવે છે.

• બીજ દ્વારા: આ પદ્ધતિમાં ખેતી માટે, નર્સરીમાં બીજ વાવીને છોડ તૈયાર કરવામાં આવે છે.

• વાવણી પહેલાં લગભગ 24 કલાક બીજને પાણીમાં રાખો. આ બીજને અંકુરિત થવા માટે સરળ બનાવે છે. વાવણીના લગભગ 6 અઠવાડિયા પછી છોડને મુખ્ય ખેતરમાં ટ્રાન્સપ્લાન્ટ કરી શકાય છે. જ્યારે છોડની ઉંચાઈ લગભગ 10 થી 12 સેમી હોય ત્યારે તેને ટ્રાન્સપ્લાન્ટ કરો.

• કટીંગ દ્વારા: કટિંગ છોડના મૂળ અને દાંડી બંનેમાંથી બનાવી શકાય છે.

• મૂળ દ્વારા કલમ તૈયાર કરવી: મૂળમાંથી કલમ તૈયાર કરવા માટે મૂળને 2.5 થી 5 સે.મી.ની લંબાઈમાં કાપો. આ પછી, મૂળને નર્સરીમાં ટ્રાન્સપ્લાન્ટ કરો. કળીઓ લગભગ 3 અઠવાડિયામાં બહાર આવવાનું શરૂ કરે છે. કળીઓમાંથી બહાર નીકળવા માટે મુખ્ય ખેતરમાં રોપાઓનું ટ્રાન્સપ્લાન્ટ કરો.

• દાંડી દ્વારા કાપવાની તૈયારી: આ માટે દાંડીને 15 થી 20 સે.મી.ની લંબાઇમાં કાપો. દરેક દાંડીમાં 2 થી 3 ગાંઠો હોવા જોઈએ. આ પેનને પહેલા નર્સરીમાં ટ્રાન્સપ્લાન્ટ કરો. લગભગ 4 થી 6 અઠવાડિયામાં મૂળ બનવાનું શરૂ થાય છે. મૂળની રચના પછી, છોડને કાળજીપૂર્વક દૂર કરો અને મુખ્ય ખેતરમાં ટ્રાન્સપ્લાન્ટ કરો.

આ પણ વાંચો:

• બ્રાહ્મીની ખેતી: વર્ષમાં ત્રણથી ચાર વાર કરો, લણણી વધુ નફાકારક રહેશે. અહીં વધુ માહિતી મેળવો.

અમને આશા છે કે આ માહિતી તમારા માટે મહત્વપૂર્ણ સાબિત થશે. જો તમને આ માહિતી પસંદ આવી હોય, તો અમારી પોસ્ટ લખો અને અન્ય ખેડૂતો સાથે પણ શેર કરો. જેથી અન્ય ખેડૂત મિત્રો પણ આ માહિતીનો લાભ લઈ સર્પગંધા ના તંદુરસ્ત રોપાઓ તૈયાર કરી શકે. અમને ટિપ્પણીઓ દ્વારા આ સંબંધિત તમારા પ્રશ્નો પૂછો. અમારી આવનારી પોસ્ટમાં, અમે સર્પગંધા ની ખેતી સાથે સંબંધિત બીજી ઘણી માહિતી શેર કરીશું. ત્યાં સુધી પશુપાલન અને કૃષિ સંબંધિત વધુ માહિતી માટે ગ્રામ્ય વિસ્તારો સાથે જોડાયેલા રહો.