मत्स्यपालन: माशांमधील रोग, लक्षणे आणि उपचार

मासळीचा वापर सातत्याने वाढत आहे. अशा परिस्थितीत शेतकऱ्यांचे उत्पन्न वाढविण्यासाठी मत्स्यपालन हा चांगला व्यवसाय म्हणून पुढे येत आहे. याशिवाय अनेक भागात हे उपजीविकेचे मुख्य साधन आहे. पण तुम्हाला माहीत आहे का की इतर प्राण्यांप्रमाणे माशांनाही अनेक आजार असतात. विविध रोगांनी बाधित माशांवर योग्य वेळी उपचार न केल्यास मासे मरू शकतात. त्यामुळे शेतकऱ्यांचे मोठे नुकसान होत आहे. माशांच्या आजारांबद्दल सविस्तर माहिती घेऊया.

माशांचे काही प्रमुख रोग

• लाल पुरळ रोग: हा रोग E.U.S. रोग आणि रोग देखील महामारी म्हणून ओळखले जातात. या रोगामुळे माशांच्या शरीरावर लाल ठिपके दिसतात. या रोगाचा प्रादुर्भाव माशांच्या डोक्याच्या व शेपटीच्या भागात जास्त होतो. जसजसा रोग वाढत जातो तसतसे हे पुरळ जखमांमध्ये बदलू लागतात. या आजारावर वेळीच नियंत्रण न मिळाल्यास मासे मरण्यास सुरुवात होते. 240 किलो चुना 3 भाग प्रति एकर तलावामध्ये 1 आठवड्याच्या अंतराने टाका. ब्लिचिंग पावडर वापरूनही हा आजार आटोक्यात ठेवता येतो. याशिवाय माशांच्या आहारात 100 मिलीग्राम टेरामायसिन प्रति किलोग्राम घाला. 40 किलो प्रति एकर तलावाला स्पर्श करा आणि 4 किलो हळद पावडर 5 दिवसांच्या अंतराने 3 वेळा घाला.

• पांढरे डाग रोग: याला पांढरे डाग रोग असेही म्हणतात. हा रोग प्रोटोझोअन परजीवीमुळे होतो. या रोगामुळे माशांच्या वरच्या भागावर व पंखांवर लहान पांढर्‍या रंगाचे फोड दिसतात. बाधित मासे त्यांचे मृतदेह तलावातून जमिनीच्या किनाऱ्यावर ओढू लागतात. तलावातील पाणी दूषित झाल्यास हा रोग झपाट्याने पसरतो. या रोगाच्या नियंत्रणासाठी 120 ते 200 किलो जलद चुना प्रति एकर तलावात फवारावे.

• टेल/फिन रॉट रोग: हा एक जिवाणूजन्य रोग आहे. गोड्या पाण्यातील माशांमध्ये हा रोग जास्त प्रमाणात आढळतो. या रोगाने बाधित माशांची शेपटी व पंख कुजण्यास सुरवात होते. पंखांवर पांढरे पट्टे दिसतात. या रोगाच्या नियंत्रणासाठी प्रथम 10 ते 20 किलो पोटॅशियम परमॅंगनेट प्रति लिटर पाण्यात मिसळून द्रावण तयार करावे. यानंतर, बाधित मासे दररोज 1 तास या द्रावणात बुडवून ठेवा. त्यामुळे साधारण ७ ते १० दिवसात या आजारापासून आराम मिळतो. याशिवाय 500 किलो कॉपर सल्फेट एक लिटर पाण्यात मिसळून बाधित माशांना दररोज 1 तास ठेवल्यास 10 ते 15 दिवसात हा आजार आटोक्यात आणता येतो.

हे देखील वाचा:

• थंड वातावरणात माशांची काळजी कशी घ्यायची याची माहिती येथे मिळेल.

आम्हाला आशा आहे की ही माहिती तुमच्यासाठी महत्त्वाची ठरेल. जर तुम्हाला या पोस्टमध्ये दिलेली माहिती आवडली असेल तर ही पोस्ट लाईक करा आणि इतर शेतकर्‍यांपर्यंत शेअर करा. जेणेकरून अधिकाधिक शेतकरी मित्रांनी या माहितीचा लाभ घ्यावा आणि थंडीच्या काळात माशांना विविध रोगांपासून वाचवता येईल. यासंबंधी तुमचे प्रश्न आम्हाला कमेंट्सद्वारे विचारा. पशुसंवर्धन आणि शेतीशी संबंधित इतर मनोरंजक माहितीसाठी ग्रामीण भागाशी संपर्कात रहा.