માછલીની ખેતી: માછલીના રોગો, લક્ષણો અને સારવાર

માછલીનો વપરાશ સતત વધી રહ્યો છે. આવી સ્થિતિમાં ખેડૂતોની આવક વધારવા માટે મત્સ્ય ઉછેર એક સારા વ્યવસાય તરીકે ઉભરી રહ્યો છે. આ ઉપરાંત ઘણા વિસ્તારોમાં તે આજીવિકાનું મુખ્ય સાધન પણ છે. પરંતુ શું તમે જાણો છો કે અન્ય પ્રાણીઓની જેમ માછલીઓને પણ ઘણી બીમારીઓ હોય છે. જો વિવિધ રોગોથી પીડિત માછલીઓને યોગ્ય સમયે સારવાર આપવામાં ન આવે તો માછલીઓ મરી પણ શકે છે. જેના કારણે ખેડૂતોને ભારે નુકસાન વેઠવું પડે છે. ચાલો આપણે માછલીઓના રોગો વિશે વિગતવાર જાણીએ.

માછલીઓના કેટલાક મુખ્ય રોગો

• લાલ ફોલ્લીઓનો રોગ: આ રોગ E.U.S. તરીકે ઓળખાય છે. રોગો અને રોગોને મહામારી તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે. આ રોગને કારણે માછલીના શરીર પર લાલ ફોલ્લીઓ દેખાય છે. આ રોગનો પ્રકોપ માછલીઓના માથા અને પૂંછડીના ભાગોમાં વધુ જોવા મળે છે. જેમ જેમ રોગ વધે છે, આ ફોલ્લીઓ ઘાવમાં ફેરવાય છે. જો આ રોગને સમયસર કાબૂમાં લેવામાં ન આવે તો માછલીઓ મરવા લાગે છે. 1 અઠવાડિયાના અંતરે પ્રતિ એકર તળાવના 3 ભાગમાં 240 કિલો ચૂનો નાખો. બ્લીચિંગ પાવડરનો ઉપયોગ કરીને પણ આ રોગને નિયંત્રિત કરી શકાય છે. આ સિવાય માછલીના આહારમાં પ્રતિ કિલોગ્રામ 100 મિલિગ્રામ ટેરામાસીન ઉમેરો. 40 કિગ્રા પ્રતિ એકર તળાવને સ્પર્શ કરો અને 5 દિવસના અંતરે 4 કિલો હળદર પાવડર 3 વખત લગાવો.

• સફેદ ડાઘ રોગ: તેને સફેદ ડાઘ રોગ પણ કહેવાય છે. આ રોગ પ્રોટોઝોઆ પરોપજીવીને કારણે થાય છે. આ રોગને કારણે માછલીના ઉપરના ભાગો અને ફિન્સ પર નાના સફેદ રંગના ફોલ્લા દેખાય છે. અસરગ્રસ્ત માછલીઓ તેમના શરીરને તળાવમાંથી જમીનના કિનારે ખેંચી લેવાનું શરૂ કરે છે. જ્યારે તળાવનું પાણી દૂષિત હોય ત્યારે આ રોગ ઝડપથી ફેલાય છે. આ રોગના નિયંત્રણ માટે એકર તળાવ દીઠ 120 થી 200 કિલો ઝડપી ચૂનો છંટકાવ કરવો.

• પૂંછડી/ફિન રોટ રોગ: આ એક બેક્ટેરિયલ રોગ છે. તાજા પાણીની માછલીઓમાં આ રોગ વધુ જોવા મળે છે. આ રોગથી અસરગ્રસ્ત માછલીની પૂંછડી અને પાંખો સડવા લાગે છે. પાંખો પર સફેદ પટ્ટાઓ દેખાય છે. આ રોગના નિયંત્રણ માટે સૌ પ્રથમ 10 થી 20 કિલો પોટેશિયમ પરમેંગેનેટ પ્રતિ લિટર પાણીના દરે દ્રાવણ તૈયાર કરો. આ પછી, અસરગ્રસ્ત માછલીઓને દરરોજ 1 કલાક માટે આ દ્રાવણમાં ડુબાડી રાખો. આનાથી લગભગ 7 થી 10 દિવસમાં આ રોગમાંથી રાહત મળે છે. આ સિવાય એક લિટર પાણીમાં 500 કિલો કોપર સલ્ફેટ ભેળવીને અસરગ્રસ્ત માછલીને દરરોજ 1 કલાક રાખવાથી આ રોગ 10 થી 15 દિવસમાં કાબૂમાં આવી શકે છે.

આ પણ વાંચો:

• ઠંડા વાતાવરણમાં માછલીની કાળજી કેવી રીતે રાખવી તેની માહિતી અહીં મેળવો.

અમને આશા છે કે આ માહિતી તમારા માટે મહત્વપૂર્ણ સાબિત થશે. જો તમને આ પોસ્ટમાં આપેલી માહિતી પસંદ આવી હોય, તો આ પોસ્ટને લાઈક કરો અને અન્ય ખેડૂતો સાથે પણ શેર કરો. જેથી કરીને વધુને વધુ ખેડૂત મિત્રો આ માહિતીનો લાભ લઈ ઠંડીની ઋતુમાં માછલીઓને વિવિધ રોગોથી બચાવી શકે. અમને ટિપ્પણીઓ દ્વારા આ સંબંધિત તમારા પ્રશ્નો પૂછો. પશુપાલન અને કૃષિ સંબંધિત અન્ય રસપ્રદ માહિતી માટે ગ્રામ્ય વિસ્તારો સાથે જોડાયેલા રહો.