भुईमूगाच्या प्रमुख जाती आणि उत्पन्न

भुईमुगाचे दाणे खाण्याव्यतिरिक्त ते तेल काढण्यासाठी देखील वापरले जाते. यामध्ये प्रथिने मुबलक प्रमाणात आढळतात. भुईमुगाची लागवड खरीप हंगामात केली जाते. त्याची लागवड करण्यापूर्वी काही प्रमुख वाणांची माहिती घेणे आवश्यक आहे.

• गंगापुरी : याच्या लागवडीतून कमी वेळेत अधिक उत्पादन घेता येते. या जातीच्या वनस्पतींची उंची जमिनीपासून एक ते दीड फूट इतकी असते. पेरणीनंतर 95 ते 100 दिवसांनी त्याचे उत्खनन करता येते . त्याच्या दाण्यांमध्ये तेलाचे प्रमाण आढळते. प्रति एकर ८ ते ९ क्विंटल पीक येते .

• प्रकाश (CSMG 884): या जातीची लागवड प्रामुख्याने उत्तर प्रदेशात केली जाते. प्रति एकर शेती करून सुमारे आठ क्विंटल पीक मिळते. ही जात पेरणीनंतर 115 ते 120 दिवसांनी खोदण्यास तयार होते .

• अंबर : उत्तर भारतातील मैदानी प्रदेशात लागवडीसाठी योग्य असलेली ही एक जात आहे. त्याच्या बीन्समध्ये 72 टक्के धान्य आढळतात. प्रति एकर जमीन 10 ते 12 क्विंटल पीक देते. पेरणीनंतर सुमारे 115 ते 120 दिवसांनी काढणी करता येते .

• क्रमांक 13: वालुकामय जमिनीत याची लागवड करता येते. या जातीच्या पेरणीनंतर 125 ते 130 दिवसांनी खोदकाम करून पीक घेता येते. प्रति एकर 12 क्विंटल पीक येते . याच्या बीन्समध्ये 66 टक्के धान्य आढळतात.

• RG 382 : ही जात खरीप हंगामात लागवडीसाठी योग्य आहे. त्याचे दाणे आकाराने मोठे असतात. खोदण्यासाठी पीक तयार होण्यासाठी सुमारे 115 ते 120 दिवस लागतात . एकरी सात ते नऊ क्विंटल पिकाचे उत्पादन मिळते.

• राज दुर्गा : या जातीची लागवड बागायती आणि बागायती अशा दोन्ही ठिकाणी करता येते. खोदकामासाठी तयार होण्यासाठी सुमारे 120 ते 130 दिवस लागतात . प्रति एकर जमिनीचे सरासरी उत्पादन ६.८ ते १३.२ क्विंटल आहे.

• TG 37A : या लहान धान्य जातीमध्ये 51% तेलाचे प्रमाण असते. पेरणीनंतर १२५ दिवसांनी पीक खणण्यासाठी तयार होते. प्रति एकर सरासरी उत्पादन १२ ते १४ क्विंटल आहे. ही जात योग्य वेळी खोदली नाही तर त्याचे दाणे पुन्हा फुटू लागतात.

• दिव्या : या जातीची लागवड प्रामुख्याने राजस्थान, उत्तर प्रदेश आणि गुजरातमध्ये केली जाते. सुमारे 125 ते 130 दिवसांत उत्खनन करता येते. प्रति एकर 10 क्विंटल पीक येते . त्याच्या शेंगांमध्ये एक किंवा दोन दाणे असतात.

याशिवाय भुईमुगाच्या इतरही अनेक जाती आहेत, ज्याची लागवड करून शेतकरी नफा कमवू शकतात. त्यापैकी M A- 10, M 548, G 201, AK 12-24, R G 382, TG-26, उत्कर्ष, G G 20, Virginia, C 501, P G 1 इत्यादी प्रमुख आहेत.