भारतात टोळांचा हल्ला

सर्वप्रथम, टोळांचा थवा म्हणजे काय आणि ते पिकांचे नुकसान कसे करतात हे समजून घेऊ.
टोळ हे एक प्रकारचे कीटक आहेत जे मोठ्या कळपात प्रवास करतात आणि वाऱ्याच्या वेगावर अवलंबून एका दिवसात 150 किलोमीटरपर्यंत प्रवास करू शकतात. टोळ पिके नष्ट करतात आणि शेतीचे मोठे नुकसान करतात , ज्यामुळे दुष्काळ आणि उपासमार यासारख्या समस्या देखील उद्भवू शकतात.

टोळ पाने, फुले, फळे, बिया, साल इत्यादी खातात आणि मोठ्या झुंडीत असल्याने त्यांच्या वजनाने झाडे नष्ट होतात.

त्यांचे कळप खूप मोठे आहेत. 1875 मध्ये, अमेरिकेने अंदाज केला की टोळांचा थवा 1,98,000 चौरस मैल किंवा 5,12,817 चौरस किलोमीटर आकाराचा आहे. तुम्ही त्याची दिल्ली-एनसीआरच्या वर्गाशी तुलना करू शकता. दिल्ली-एनसीआर फक्त 1,500 चौरस किलोमीटर आहे, जे अमेरिकेने वर्तवलेल्या टोळांच्या थवापेक्षा खूपच लहान आहे.

टोळ हल्ल्यामुळे झालेले नुकसान

केंद्रीय कृषी मंत्रालयाच्या आकडेवारीनुसार, 1926-31 मध्ये टोळधाडीने 10 कोटी रुपयांच्या पिकांचे नुकसान केले. 1940-46 आणि 1949-55 मध्ये टोळधाडीचे सुमारे 2 कोटी रुपयांचे नुकसान झाले होते आणि शेवटच्या टोळांच्या थव्याच्या वेळी (1959-62) 50 लाख रुपयांचे नुकसान झाले होते.

1978 आणि 1993 मधील टोळांच्या हल्ल्याला सरकार मोठा उद्रेक मानत नाही. परंतु सरकारी नोंदीनुसार , 1993 मध्ये राजस्थानमधील जैसलमेर, बारमेर, भुज आणि जालोर जिल्ह्यांमध्ये 190 टोळांच्या थव्याने किमान 3,10,000 हेक्टर क्षेत्रावर हल्ला केला होता . 1997 आणि 2005 मध्ये, या जिल्ह्यांतील मोठ्या भागात पुन्हा टोळांपासून मुक्त होण्यासाठी रसायनांचा अवलंब करावा लागला.